ISIHLOKO SOMSEBENZI

‘Ubuciko bomlomo buyingxenye yempilo namasiko esizwe samaZulu.’ Bhala i-eseyi uchaza ngobuqotho balesi sitatimende include references

Isingeniso (1 Paragraph/6-8 lines): [10 Marks]
(i)Bhala isendlalelo/isethulo uchaze ukubaluleka kobuciko bomlomo ebantwini abansundu (2-3 lines).
(ii)Chaza izinhlobo zobuciko bomlomo ozoxoxa ngazo kule eseyi
(iii)Chaza inhloso ye-iseyi yakho.
(iv)Chaza ukuthi i-iseyi yakho izoyihlela njani (outline of points).

Umzimba (8-12 Paragraphs): [60 Marks]
(i)Chaza ukuthi izinhlobo zobuciko bomlomo
(ii)Nikeza izibonelo zobuciko bomlomo obuchazayo
(iii) Bhala lokho okushiwo izingqalabutho noma abacwaningi ngobuciko bomlomo (Reference)

Isiphetho (1 Paragraph/6-8 lines) [10 Marks]
(i)Fingqa amaphuzu akho
(ii)Veza ukuthi yini okwazile ukuyethula emsebenzini wakho
(iii)Esiphethweni, akufanele uveze amaphuzu amasha noma ukhulume ngento ongayiphawulanga emzimbeni we-eseyi yakho.

ISIHLOKO SOMSEBENZI: UBUCIKO BOMLOMO BUNGAXENYE YEMPILO NAMASIKO ESIZWE SAMA ZULU

Isingeniso:
Ibuciko bomlomo kubalulekile kakhulu ezwe laseNingizimu Afrika, ngoba kusiza abantu abansundu ukwazi ukuziphatha kahle izinhlelo zocwaningo, yezemfundo nokuziphatha kwegazi. Isifunda eseyi siyokusho ngobuqotho balesi sitatimende, ubuciko bomlomo kubalulekile kakhulu kwezwe samaZulu kubantu bokuziphatha ezindaweni zamakoloni.

Umzimba:
(i) Izinhlobo zobuciko bomlomo:
- Ubuciko bomlomo bungaqhumelela obala, ubudinga ukwahlulela uphawu lwesintu nentsingiselo yobunye bezincazelo ezilawulayo.
- Ubuciko bomlomo bunika izingqalabutho ukubhekana nento ecacile ngomzimba wabantu, njengokwelinye izingqalabutho ngoba kubalulekile ukufunda umlando, isintu, nokuthuthukiswa kwamasiko ethu.

(ii) Izibonelo zobuciko bomlomo obuchazayo:
- Uchaza ngokubaluleka kwezinkondlo nangesiZulu, ezizakhele noma zimanye, ngoba ziyichokocha yoluqhaza lolwazi lwezindaba nokuxhumana.
- Uchaza ngokukhulunywa kwesiZulu, kanye nokudala kwaloluqhaza lolwazi, ukusetshenziswa kwalo luzokunikeza izandro ezishintshanene kuloluqhaza lonke.

(iii) Isingqalabutho noma abacwaningi bazobe bencani ngobuciko bomlomo:
Ithimba lisophumelela kakhulu ekuguqula nokuxhumana kwezintuthuko, abanye bafunda ukuthuthukiswa kwamakhono athile amandla nezakhiwo. Ababili abanye bevuma ukuthi kudingeka ukufundiswa isizwe sami sesibili ebantwini baseMegazibulo kanye nezigidigidi.

Isiphetho:
(i) Amaphuzu:
Ubuciko bomlomo buyisentshonalanga kakhulu kwamaphuzu angakwazi ukusebenzisa ophezulu kwezinkundla, ezikoleni, nezingxenye zomphakathi. Nakuqhaza kwalowo mchazelo wesiZulu, ukuphila kwezwa osikhathini entsha futhi kuhlakaniphile.
(ii) Ukwazile ukuyethula emsebenzini wakho:
Ngiyethembele kuvelele ukwesaba izinto ezintsha, futhi wenze futhi ngiyasantameka ukuthi kusukela kulo kabusha ukuze ngikhokhelwe. Ngiyethembele kuveza izinzuzo zobuciko bomlomo kuhulumeni, izinyanga, nezinkinga zezosuku bawo.
(iii) Amaphuzu amasha:
Ebhaliwe inqondo engcono kwesizulu oral poetry, amaphuzu angaphoqwakalisa inkulumo, kanye nokwenzekako kwezilawulo. It is important to continuously develop my language skills and cultural knowledge in order to contribute to the preservation and promotion of the Zulu language and culture.

ISIHLOKO SOMSEBENZI

‘Ubuciko bomlomo buyingxenye yempilo namasiko esizwe samaZulu.’ Bhala i-eseyi uchaza ngobuqotho balesi sitatimende include references.

Isingeniso:

(i) Ukubaluleka kobuciko bomlomo ebantwini abansundu kwakubaluleke kakhulu. Ubuciko bomlomo bubalulekile uma sibuka iNqamisa Yomhlaba, izifundo, izindima, umlando, okuningi okuningi. Ngokuya emcimbini, ukuthi ngabe umuntu ungasebenza kanjani ethathwa lokho kube khona isigubhu esincane esimweni wakho. Ukuthola ubuciko bomlomo kusuka eseyi kumele kuhlanganyelelwe okuphumelelayo ezindaweni ezahlukene.

(ii) Izinhlobo zobuciko bomlomo ezitholakalayo kule eseyi kumele zikhombise izindaba noma izinsizwa ezingamaphakathi emasiko ezinhle zamaZulu, ukufunda zokufunda ezincwadini, izinsizwa ze-Cultural Heritage, ukuchaza noma ukuguquka kwezwe, ukuchaza izeluleko zamandla neminyaka, ezifundelwe ezezandleni ezikhulu zemiphakathi ejulile ezweni lazwe.

(iii) Inhloso yami ngalolu hlelo ukwenza ukuba abantu baseZulu bakwazi ukwazi noma ukufundisa kabanzi mayelana nobuciko bomlomo nabazali, abantu abangasekho basemakhaya, abashisekayo nabemaphandleni, abafunda kwiNyuvesi, ukufunda kwezindawo ezikhulu ekhaya. Ngokufunda uhlelo lwesi-ese ngoba ngaphandle kwokulinganiswa kwezinjongo namandla, kubalulekile ukuthola inhloso eqotho, ukuthatha i-ofisi yeNyuvesi ngendlela engaphansi kakhulu kuyona ngaphandle kwesijwayelekile kuze kube khona ukungabi nesikhathi sokwakhiwa wolwazi.

(iv) Inhlelo yami izohlala yahlela ekulondolozweni empilweni yabantu baseZulu ngokwenza ukuthi bafikeleleke kuthimba elibukhali evulelele emva kokufika ekufundeni kwabo. Here are the outline of points:
1. Ukwenza isihloko esilandelayo nohlelo, okwenzelwa imilayezo epheleleyo kanye nokwembenzi enezinhlelo eziphathelene:
- Ukuxazulula isivivinyo sokubhala nokubhala kanti futhi ukuqinisekisa ukusekela
- Ukuzimisela nokuxazulula ukuthi kubhekwe uphina kanye nokuphuma susendleleni
- Ukukhomba noma umbhalo wesithombe
- Ukuqonda kanye nokwethemba izinkulumo zokwakha ibhalo

2. Ukusiza nabantu ekwazi ukukhuluma ngesiZulu empilweni yabo seziqu noma sekutheni
3. Ukukhomba nokulandela imilayezo eyakhelene yabantu baseZulu

Umzimba:

(i) Izinhlobo zobuciko bomlomo:
- Umklamo: Ukubigisha ukubhala okwenziwe yiyiphi isimo sokubaluleka esebenzayo.
- Isibalo: Ukuzindaba noma ukulandelana ngendlela efanelekile.
- Ukweqwegu: Ukusebenzisa amahora esikhathini esifanelekile.

(ii) Izibonelo zobuciko bomlomo:
- Ukusarha umntwana ebelele ukuze abelane nabazali bakhe
- Ukufundisa abantwana kabanzi mayelana nobuciko bomlomo
- Ukuphendula abantu baseZulu abashaqekileyo mayelana nokwakhiwa kwezi-ofisi ezindaweni zamakhaya

(iii) Izingqalabutho noma abacwaningi ngobuciko bomlomo:
- UNESCO. (2021). Intangible Cultural Heritage. [online]. Available at: https://ich.unesco.org/en/what-is-intangible-heritage-00003
- South African Government. (2021). National Heritage Council. [online]. Available at: https://www.nhc.org.za/

Isiphetho:

(i) Amaphuzu angenza ukuthi siqede amalungelo ethu noma ukuthi sikwazi ukhathalisele kangakanani nesikhathi esithile.
(ii) Ngiqinisekisa ukuthi umsebenzi wami uphumelele uma ngisizama ukuthola ubuncike bomlomo kanye nokufundisa kabanzi mayelana nalesi eseyi.
(iii) Ngikhomba ukuthi kumele ngifunde kabanzi mayelana nesidingo sokuthi kungani kuyeke olwazi lwemiphakathi le-eseyi.